ÇEK CUMHURIYETI BÜYÜKELÇİLİĞİ HAFTALIK FAALIYET PROĞRAMI

Bu eski haftalık videonun metni:

Nazım Hikmet 

İyi Pazarlar 

Bu hafta sizlere Prag’ın meşhur ve tarihi mekanlarından Slavia kafeden Çekçe adıyla Kavárna Slavia’dan selam, sevgi ve saygılarımızı sunuyoruz. 

Birçok tarihi olaya şahitlik eden bu kafe, aynı zamanda Türkçemizi en güzel mısralaştıran şairlerimizden Nazım Hikmet’in sürgün yıllarının bir döneminde yaşadığı Prag’da sıkça vakit geçirdiği bir nezih mekan olarak da biliniyor. 

1956-58 arasında Prag’a bir kaç kez yolu düşen Nazım Hikmet burda da unutamadığı dostluklar ve aşklar yaşamış. 

Rilke, Kafka, Kundera gibi Çek edebiyatının önde gelen isimlerinin uğrak mekânı olan Kavarna Slavia’ya o yıllarda sık sık gelen Nazım Hikmet bazı şiirlerini burada kaleme almış.  

140 yıldır Prag’ın merkezinde faaliyet gösteren, duvarları kafeyi ziyaret eden ünlü isimlerin fotoğ- raflarıyla süslenen Kavarna Slavia’nın işletmecileri, 1963’te hayatını kaybeden Nâzım Hikmet’in Prag’da bulunduğu sürede çekilen orijinal bir fotoğrafını çerçeveleterek duvara aşmış. Şaire ait bu fotoğraf, kafeyi Türk turistlerin uğrak mekânı haline getirmiş. Nâzım Hikmet’in orijinal fotoğrafı 2016 yılında esrarengiz bir şekilde kaybolmuş. Bugün halen kafenin girişinde başka bir fotoğrafı bulunan şairimiz bu tarihi mekanın Türklerin de uğrak yerlerinden biri olmasına vesile olmuş. 

Slavia kafenin muazzam Vltava nehri ve Prag kalesi manzarası belli ki büyük şaire de ilham kaynağı olmuş. Sizlere de pandemi sonrasında buraya gelip Prag'ı büyük üstat Nazım’ın gözünden seyretmeyi tavsiye ederim.

Nazım, Dostum diye mısralarına taşıdığı, Çek şair Vítezslav Nezval ya da Tayver’le, burada sohbet ederken kendi deyimiyle ‘hasretten delik deşik’ olduğunu yazmış. 

 

Nazım’ın diliyle

“Slavya kahvesinde dostum Tavfer’le/ 

Vltava suyuna karşı oturup/ 

tatlı tatlı yarenliği severim/ 

hele sabahları hele baharda./ 

Hele sabahları hele baharda/ 

Pırağ şehri yaldızlı bir dumandır/ 

ve kızıl, kocaman bir elma gibi/ Nezval geçer taze çıkmış kabrinden”.

Nazım Hikmet'e kendisinden gasp edilen Türk Cumhuriyeti vatandaşlığını iade eden Bakanlar kurulu kararında imzası olan bir kardeşiniz olarak buraya her geldiğimde farklı duygular hissederim. Buraya ilk gelişim o tarihi kararın ardından 1 Aralık 2011’de resmî bir ziyaret sırasında olmuştu. Mesai arkadaşlarımızla birlikte kahvelerimizi yudumlarken o büyük şairi anmıştık. Kısmet işte, bugün aynı ülkede Nazım’ın hasretiyle tutuştuğu Türkiye’mizi Büyükelçi olarak temsil etmenin onuru yaşamak nasip oldu bize.

Hep söylerim, ''Çanakkale Destanı'nı çok etkili mısralarla anlatan, milli konularda en az zamanın siyasileri kadar hassasiyet gösteren, ancak siyasi söylem ve fikirleri nedeniyle vatandaşlıktan çıkarılan Nazım Hikmet'in vatandaşlığının iadesinin 'devletimize ve milletimize maliyeti ne olmuştur' diye sorarsanız,sadece o bakanlar kurulu kararında ki imzaları atan 27 kalemin mürekkebi olmuştur.

Onca farklı iktidar, bir çok sosyal demokrat hükümet, hatta şair başbakanlar gelip, geçmiş ama . imkanlar müsait olmadığı için 

Nazım Hikmet'e vatandaşlığını ve haklı itibarını iade edememişti. 

Ortam müsait olunca Sayın Cumhurbaşkanımızın önderliğinde gereken adımlar atılmış, Türkiye'de tek bir itiraz çıkmamıştı. 

Türkiye, çok şükür demokrasiyi gerçekten benimsemiş bir ülke. Bunu en net şekilde de şüphesiz 15 Temmuz’da ortaya koydu milletimiz. Nazım’ın aynen Çanakkale için yazdığı gibi 15 Temmuz’da da

“Ateşi ve ihaneti gördük.

Dayandık,

dayandık her yanda,

dayandık İzmir’de, Aydın’da,

Adana’da dayandık,

dayandık, Urfa’da, Maraş’ta, Antep’te.”

“Ateşi ve ihaneti gördük.

Ruhumuz fırtınalı, 

etimiz mütehammil.

Sevgisiz ve ihtirassız çıplak devler değil

İnanılmaz zaafları, 

korkunç kuvvetleriyle

Silahları ve beygirleriyle 

insanlardı dayanan.”

Yurtdışında yaşayan biz gurbetçilerin vatan sevgisi en az yurtiçindeki kardeşlerdirimiz kadar güçlü ve sağlamdır. Vatan sevgisi gurbette hasretle hep zirve yapar. Sözlerime Nazım Hikmet’in Prag’da vatanına özlemini mısralarıyla içten haykırışı ile son vereyim:

“Pırağ’da ağır ağır aydınlanıyor barok:/ 

huzursuz, uzak/ 

ve yaldızlarda kararmış keder./ Pırağ’da Yahudi mezarlığında sessiz ve soluksuz ölüm./ 

Ah gülüm, ah gülüm/ 

muhacirlik ölümden beter.”